ΜΕΛΙΣΣΕΣ
Photo by David Clode on Unsplash
TI EINAI OI MEΛΙΣΣΕΣ
Όταν ακούμε τη λέξη “μέλισσα” μας έρχεται πάντα στο μυαλό ένα συγκεκριμένο είδος: η μελιττοφόρος που παράγει μέλι, έχει κίτρινες και μαύρες ρίγες και ζει κοινωνικά σε μία κυψέλη με βασίλισσα, κηφήνα και εργάτριες.
Υπάρχουν όμως πάνω από 20.000 είδη μελισσών σε όλο τον κόσμο και 1150 από αυτά τα είδη βρίσκονται στην Ελλάδα.
ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Οι σημερινές περιβαλλοντικές προκλήσεις, με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι μέλισσες και οι άλλοι επικονιαστές, αποτελούν απειλή όχι μόνο για αυτά τα αναντικατάστατα είδη, αλλά και για την παραγωγή τροφής, την οικονομία, την σταθερότητα των οικοσυστημάτων και ενδεχομένως ολόκληρη τη ζωή στον πλανήτη Γη.
Τα εντομοκτόνα αποτελούν έναν από τους πιο άμεσους κινδύνους για τους επικονιαστές. Όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, πρόκειται για χημικά προϊόντα φτιαγμένα για να σκοτώνουν τα έντομα, και εφαρμόζονται ευρέως, ειδικά στις καλλιέργειες. Ωστόσο, αυτά τα εντομοκτόνα που δημιουργήθηκαν με σκοπό να σκοτώσουν τα παράσιτα είναι επιβλαβή και για μια σειρά ευεργετικών εντόμων όπως οι μέλισσες.
Η εκτεταμένη εκμετάλλευση γης από την ανθρώπινη δραστηριότητα είναι ζημιογόνος για τις μέλισσες καθώς χάνονται ή υποβαθμίζονται οι βιότοποι που κάποτε ήταν κατάλληλοι για τη δημιουργία φωλιάς ή για την εύρεση τροφής.
Πόλεις, οδικό δίκτυο, γεωργικές και βιομηχανικές εκτάσεις αναδύθηκαν εκεί όπου προηγουμένως υπήρχαν άγριες, φυσικές εκτάσεις. Περιορίζοντας κατά συνέπεια τους βιότοπους των άγριων μελισσών και των άλλων επικονιαστών και επηρεάζοντας τη σταθερότητα του οικοσυστήματος.
Πολλές από τις αναμενόμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής,όπως η αύξηση της θερμοκρασίας, αλλαγές στα επίπεδα βροχοπτώσεων και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, θα έχουν επιπτώσεις στους πληθυσμούς των επικονιαστών, όδηγώντας κάποια είδη σε υψηλότερα επίπεδα θνησιμότητας μέχρι και στην εξαφάνισή τους.
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες μείωσης του πληθυσμού των μελισσών και των άλλων επικονιαστών είναι η έλλειψη τροφής, ιδίως στις αστικές και τις γεωργικές περιοχές. Οι διαθέσιμες πηγές τροφής ολοένα περιορίζονται εξαιτίας της αστικοποίησης, των μειωμένων εκτάσεων ελεύθερης, άγριας γης. Ταυτόχρονα, οι εκτάσεις εντατικής καλλιέργειας δεν παρέχουν επαρκείς πόρους και την απαραίτητη διατροφική ποικιλία για τις μέλισσες που χρειάζονται νέκταρ και γύρη από την Άνοιξη μέχρι και το Φθινόπωρο. Οι άγριοι βιότοποι παρουσιάζουν παρόμοιες ελλείψεις λόγω της κλιματικής αλλαγής.
1. ΦΥΤΕΨΕ ΟΣΟ ΠΙΟ ΠΟΛΛΑ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΜΠΟΡΕΙΣ!
2. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΕΝΤΟΜΩΝ!
3. ΑΠΟΦΥΓΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ.
4. ΔΙΑΔΩΣΕ ΤΟ!
ΑΝΑΚΑΛΥΨΤΕ ΤΙΣ
ΑΓΡΙΕΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ
Υπάρχουν 20.000 είδη μελισσών στον κόσμο. H ποικιλομορφία των άγριων μελισσών είναι τεράστια. Υπάρχουν πράσινες, μπλε, μαύρες, μεταλλιζέ, χνουδωτές και λείες μέλισσες.
Τα περισσότερα από αυτά τα είδη ζουν μοναχικές ζωές και όχι κοινωνικά σε αποικίες με βασίλισσες, εργάτριες και κηφήνες. Θα μπορούσε κανείς να πει πως κάθε μοναχική μέλισσα είναι και μία βασίλισσα. Χτίζει μόνη της τη φωλιά της, συλλέγει γύρη και νέκταρ από τα λουλούδια και γεννάει αυγά χωρίς τη συντροφιά άλλων μελισσών.
status: μοναχική
τόπος διαμονής: Eυρώπη, Ασία
μέγεθος: 2.5-5 cm
χρώμα: μαύρο και μπλε
Φωλιάζει μέσα σε νεκρό ξύλο φτιάχνοντας “τούνελ - σήραγγες”, για αυτό και ονομάζεται «μέλισσα ξυλουργός»
XYLOCOPA VIOLACEA
status: κοινωνική
τόπος διαμονής: Ευρώπη, Ασία, Β. Αφρική
μέγεθος: βασίλισσα 20 -22 mm / αρσενικά 14-16 mm / εργάτριες 11 – 17 mm
χρώμα: κίτρινο και μαύρο, τριχωτή
Οι φωλιές της βρίσκονται συνήθως υπoγείως, όπως σε εγκαταλελειμμένες τρύπες τρωκτικών.
BOMBUS TERRESTRIS
status: μοναχική
τόπος διαμονής: Ευρώπη, Β.Αφρική, Κεντρική Ασία, Β. Αμερική.
σώμα: 10-11 mm, σκούρο μπλε-μαύρο ή πράσινοι μεταλλικό και αραιό τρίχωμα.
Φωλιάζει μέσα σε υπάρχουσες κοιλότητες, πάνω σε νεκρά κομμάτια ξύλου, ρωγμές σε τοίχους και σε ήδη έτοιμες φωλιές από άλλες μέλισσες ή σφήκες.
OSMIA CAREULESCENS
status: μοναχική
τόπος διαμονής: ηπειρωτική Ευρώπη, Ην.Βασίλειο, Τουρκία, Γεωργία και Ιράν.
μέγεθος: θηλυκά 10 – 12 mm
αρσενικά 8 – 10mm
**τριχρωματική όραση**
Φωλιάζει σε τρύπες ή μίσχους, και σε έτοιμες φωλιές, αποφεύγοντας να σκάψει την δικιά της. Έχει βρεθεί σε κλειδαρότρυπες, παλιούς τοίχους, πέτρινες τρύπες και ρωγμές παραθύρων.
OSMIA BOCORNIS
status: αταυτοποίητη
τόπος διαμονής: Ευρώπη, Ασία, ανατολικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών.
σώμα: 10-13mm με εντυπωσιακές λευκές ζώνες μεταξύ των τεργίτων.
Φωλιάζει σε αυλές, πάρκα, βράχια, λιβάδια, οπωρώνες, γεωργικές εκτάσεις, γκρεμούς, γκαζόν, παρτέρια κ.α.
ANDRNA FLAVIPES
status: μοναχική
τόπος διαμονής: Ευρώπη, Ασία, Βόρεια Αμερική
σώμα: 18 mm (αρσενικά) 12 mm (θηλυκά) μαύρη κοιλιά με δύο κίτρινες ζώνες σε κάθε κοιλιακό τμήμα (τεργίτες)
Φωλιάζει συνήθως στο έδαφος σε περιοχές με πληθώρα λουλουδιών και φυτών με παρατεταμένη ανθοφορία. Οι αρσενικοί είναι εξαιρετικά εδαφικοί και θα εκδιώξουν, όποιον προσεγγίζει τα λουλούδια της "περιουσίας" τους.
ANTHIDIUM FLORENTINUM
status: μοναχική
τόπος διαμονής: Ευρώπη
σώμα: ευέλικτο, πολύ τριχωτή κοιλιά
Κατασκευάζει πολύ σκληρές φωλιές από λάσπη με εκκρίσεις σάλιου σε βραχώδη περιοχές ή τοίχους . Κατοικεί και σε λιβάδια και πιθανολογείται ότι λόγω της μείωσης καλλιέργειας των ψυχανθών και συγκεκριμένα του φυτού Ονοβρύχη, έχει μειωθεί ανησυχητικά ο πληθυσμός της στην Ευρώπη.
MEGACHILE PARIENTINA
status: μοναχική
τόπος διαμονής: Ευρώπη, Ασία
σώμα: 13-15mm, τριχωτά ποδαράκια
Φωλιάζει σε κατακόρυφες κατατομές εδάφους και κοιλότητες άμμου, κήπους, δάση, μαλακούς βράχους. Τα θηλυκά συνήθως φτιάχνουν φωλιές από πηλό ή λάσπη, γεμίζουν τα κελιά που έχουν δημιουργήσει με τρόφιμα για τις προνύμφες, τοποθετώντας ένα μόνο αυγό σε κάθε κομμάτι γύρης.
ANTHOPHORA PLUMIPES
status: κοινωνική
τόπος διαμονής: Ευρώπη, Β. Αφρικής
σώμα: μικρόσωμες (1cm), ισχυρό κέλυφος
Σκάβουν φωλιές σε σκληρό, συμπαγές έδαφος που σφραγίζει από μέσα η βασίλισσα χρησιμοποιώντας την κοιλιά της. Επειδή είναι σκαμένες σε σκληρό έδαφος, αποτελεί μία ενεργοβόρα διαδικασία και για αυτό προτιμούν να χρησιμοποιούν έτοιμες φωλιές.
LASIOGLOSSUM
MALACHURUM
status: μοναχική
τόπος διαμονής: Μεσόγειος, Κεντρική Ευρώπη, Βόρεια Αμερική, Καναδάς.
σώμα: μικρόσωμες, μαύρες με λευκές ή κίτρινες ρίγες
Κάνουν τις φωλιές τους σε ξηρούς μίσχους, κοιλότητες φυτών και σε προϋπάρχουσες κοιλότητες, αντί να τις σκάβουν οι ίδιες. Καλύπτουν τα τοιχώματα των κελιών με υλικό που μοιάζει με το σελοφάν
HYLAEUS PUNCTATUS
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΗ;
Όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, τα φυτά έχουν έναν σκοπό: να μεταδώσουν τις γενετικές τους πληροφορίες και να δημιουργήσουν την επόμενη γενιά φυτών! Για να γίνει αυτό, απαραίτητη διαδικασία είναι η επικονίαση. Η επικονίαση είναι η διαδικασία μεταφοράς της γύρης, που παράγεται από τον ανθήρα (το αρσενικό τμήμα ενός άνθους) στο στίγμα (το θηλυκό μέρος του άνθους) ενός φυτού του ίδιου είδους. Αφού ο κόκκος της γύρης προσγειωθεί στο στίγμα, τότε οδηγείται στην ωοθήκη. Στη συνέχεια, η γύρη γονιμοποιεί το θηλυκό άνθος με αποτέλεσμα την παραγωγή σπόρου, καρπών και της επόμενης γενιάς φυτών.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΤΕΣ;
Πουλιά, νυχτερίδες και κάποια θηλαστικά είναι κι αυτά επικονιαστές, ωστόσο τα έντομα είναι οι βασικοί υπεύθυνοι για το μεγαλύτερο μέρος της επικονίασης που επηρεάζει την καθημερινότητά μας.
Ανάμεσα σε αυτά τα έντομα-επικονιαστές είναι τα 20.000 είδη μελισσών, οι πεταλούδες, οι μύγες, οι σφήκες και τα σκαθάρια.
Επισκέπτονται λουλούδια για να τραφούν με το νέκταρ ή τη γύρη τους και έτσι μεταφέρουν κόκκους γύρης από λουλούδι σε λουλούδι.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΤΩΝ ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ
4 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
#1
Φύτεψε όσο πιο πολλά αγριολούλουδα μπορείς
#2
Τοποθέτησε ξενοδοχεία επικονιαστών!
#3
Απόφυγε τη χρήση φυτοφαρμάκων
#4
Διάδωσέ το!